Nỗi khổ ở trọ: Đi làm tạm trú bị đòi ảnh “Sổ đỏ” chủ nhà, dân biết kêu ai?

Luật Cư trú mới đã bỏ Sổ hộ khẩu giấy và khuyến khích làm thủ tục online để giảm bớt phiền hà. Thế nhưng, thực tế nhiều người dân khi đi đăng ký tạm trú vẫn bị cán bộ yêu cầu phải cung cấp… ảnh chụp Sổ đỏ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) của chủ nhà. Yêu cầu này đang đẩy người đi thuê vào thế kẹt giữa cơ quan chức năng và chủ trọ.

Thế kẹt của người đi thuê: “Trên đe, dưới búa”

Phản ánh trên báo Lao Động cho thấy một nghịch lý:

• Công an khu vực: Yêu cầu phải có ảnh chụp Sổ đỏ của căn nhà trọ để xác minh tính pháp lý (nhà có tranh chấp không, chủ nhà có quyền cho thuê không). Nếu không có -> Hồ sơ bị treo hoặc trả về.

• Chủ nhà trọ: Kiên quyết KHÔNG cung cấp Sổ đỏ (kể cả bản photo hay ảnh chụp) cho người thuê vì tâm lý sợ lộ thông tin cá nhân, sợ bị kẻ xấu làm giả giấy tờ để lừa đảo vay vốn.

Kết quả: Người đi thuê đứng giữa chịu trận, không làm được tạm trú thì không thể làm các thủ tục khác (cho con đi học, vay ngân hàng, làm giấy tờ xe…).

Luật quy định thế nào? Có bắt buộc phải có Sổ đỏ không?

Theo Điều 21 Luật Cư trú 2020 và Nghị định 62/2021/NĐ-CP, hồ sơ đăng ký tạm trú bao gồm:

1. Tờ khai thay đổi thông tin cư trú.

2. Giấy tờ, tài liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp.

Trong đó, “Giấy tờ chứng minh chỗ ở hợp pháp” phổ biến nhất là Hợp đồng thuê nhà.

Về lý thuyết, người dân chỉ cần nộp Hợp đồng thuê nhà (hoặc văn bản đồng ý cho ở nhờ của chủ hộ) là đủ. Pháp luật không quy định cứng là người thuê bắt buộc phải cầm Sổ đỏ của chủ nhà đi nộp.

Việc xác minh chủ nhà đó có phải chủ sở hữu thực sự hay không thuộc về trách nhiệm và nghiệp vụ của cơ quan công an (tra cứu trên hệ thống dữ liệu quốc gia), chứ không nên đẩy gánh nặng “chứng minh” về phía người dân.

Tại sao cán bộ vẫn đòi Sổ đỏ?

Thực tế, cán bộ tiếp nhận hồ sơ thường đưa ra lý do: “Cần đối chiếu Sổ đỏ để tránh tình trạng làm hợp đồng giả, hoặc người cho thuê không phải là chủ sở hữu hợp pháp (ví dụ: nhà đang tranh chấp, nhà lấn chiếm)”.

Tuy nhiên, trong thời đại chuyển đổi số, việc yêu cầu công dân cung cấp lại những giấy tờ mà Nhà nước đã quản lý (thông tin đất đai) được xem là đi ngược lại tinh thần cải cách hành chính.

Gỡ rối: Làm gì khi rơi vào tình huống này?

Nếu anh chị đang gặp khó khăn này, hãy thử các cách sau:

• Cách 1 (Mềm mỏng với chủ nhà): Giải thích rõ với chủ nhà rằng công an yêu cầu để làm thủ tục hành chính. Nếu chủ nhà sợ, hãy nhờ chủ nhà tự gửi ảnh chụp Sổ đỏ trực tiếp qua Zalo cho Cảnh sát khu vực (CSKV) thay vì gửi cho mình. Cách này giúp chủ nhà yên tâm hơn.

• Cách 2 (Sử dụng VNeID): Thực hiện đăng ký tạm trú qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc ứng dụng VNeID. Hệ thống sẽ yêu cầu đính kèm giấy tờ chứng minh. Hãy đính kèm Hợp đồng thuê nhà. Nếu hồ sơ bị từ chối với lý do “thiếu Sổ đỏ”, hãy yêu cầu cán bộ trả lời bằng văn bản căn cứ vào điều khoản nào của luật.

• Cách 3: Nhờ chủ nhà ký xác nhận trực tiếp vào Tờ khai thay đổi thông tin cư trú (Mẫu CT01) đồng ý cho thuê/cho ở nhờ. Chữ ký này có giá trị xác nhận pháp lý rất cao.

Minh bạch hóa thủ tục hành chính là điều người dân mong mỏi nhất. Hy vọng trong thời gian tới, sự liên thông dữ liệu giữa Công an và Địa chính được hoàn thiện để người dân không còn phải vất vả đi “xin” từng tấm ảnh Sổ đỏ chỉ để được công nhận quyền cư trú chính đáng của mình.