Nghịch lý ngành Nông nghiệp 2025: Ngân hàng “thừa tiền”, Nông dân vẫn “khát vốn”

Trong khi hệ thống ngân hàng đang dồi dào thanh khoản và ráo riết tìm người vay, thì hàng triệu nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp vẫn chật vật vì thiếu vốn sản xuất. Tại sao dòng tiền không thể chảy vào “tam nông” dù chính sách ưu đãi không thiếu? Đâu là điểm nghẽn thực sự của nghịch lý “Tiền nhiều nhưng không tiêu được”?

Nút thắt lớn nhất: Tài sản đảm bảo bị “định giá rẻ”

Theo phản ánh từ báo Dân Việt, rào cản lớn nhất khiến nông dân ngại gõ cửa ngân hàng (và ngân hàng ngại mở cửa) chính là Tài sản thế chấp.

• Đất nông nghiệp giá trị thấp: Dù giá thị trường của đất rẫy, đất vườn có thể cao, nhưng khung định giá của ngân hàng cho đất nông nghiệp thường rất thấp (thấp hơn nhiều so với đất thổ cư). Điều này khiến hạn mức vay được cấp không đủ để đầu tư quy mô lớn.

• Tài sản trên đất không được tính: Nhà kính, hệ thống tưới tiêu, hay vườn cây lâu năm (như sầu riêng, cà phê, hồ tiêu…) có giá trị đầu tư hàng tỷ đồng, nhưng pháp lý để thế chấp các tài sản này còn rất phức tạp và rủi ro, khiến ngân hàng thường lắc đầu.

Rủi ro “Ông Trời” và bài toán nợ xấu

Nông nghiệp là ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp của thiên tai, dịch bệnh và biến động thị trường (“được mùa mất giá”).

• Với ngân hàng, đây là lĩnh vực rủi ro cao. Chỉ cần một trận bão hay một đợt dịch sâu bệnh, nông dân có thể mất trắng và ngân hàng đối mặt với nợ xấu.

• Vì sợ rủi ro, các ngân hàng thường đặt ra các điều kiện thẩm định khắt khe hơn, quy trình “nhiêu khê” hơn, khiến người nông dân nản lòng và quay sang vay “tín dụng đen” cho nhanh gọn, dù lãi suất cắt cổ.

Doanh nghiệp nông nghiệp: Quy mô nhỏ, sổ sách “tay trái”

Đa số các đơn vị sản xuất nông nghiệp là hộ kinh doanh cá thể hoặc doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

• Thiếu minh bạch tài chính: Việc ghi chép sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ còn sơ sài, chủ yếu dựa vào trí nhớ hoặc sổ tay. Điều này khiến ngân hàng không thể đánh giá chính xác dòng tiền và năng lực trả nợ để phê duyệt khoản vay.

• Thiếu phương án kinh doanh khả thi: Vay vốn nhưng không chứng minh được đầu ra ổn định, phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, khiến hồ sơ vay vốn bị đánh trượt.

Lời giải nào cho dòng vốn “Tam nông”?

Để gỡ nút thắt này, không chỉ cần lãi suất thấp, mà cần cơ chế mới:

• Vay theo chuỗi giá trị: Ngân hàng cấp vốn cho cả chuỗi (từ công ty cung cấp giống/phân bón -> nông dân -> đơn vị thu mua/xuất khẩu). Khi dòng tiền được kiểm soát trong vòng tròn khép kín, rủi ro sẽ giảm đi.

• Bảo hiểm nông nghiệp: Cần sự tham gia của bảo hiểm để gánh đỡ rủi ro thiên tai, giúp ngân hàng an tâm hơn khi giải ngân.

Tiền trong kho ngân hàng vẫn nằm đó, đất đai của nông dân vẫn chờ đầu tư. Chỉ khi nào hai bên tìm được tiếng nói chung về cơ chế định giá và quản trị rủi ro, mạch máu tài chính mới thực sự tưới tắm cho cánh đồng nông nghiệp cất cánh.

Theo Danviet